Betonfabriek bedreigt toneelbeer
Afslag Weesp
Arjen Schreuder
Waar winden stedelingen zich over op? In Weesp dreigt de ondergang van een kunstenaarsenclave.
Wie hier eenmaal binnen is, wil nooit meer weg, zegt Wouter van Oosterom. De interieurontwerper wandelt over Het Domijn, een werkgemeenschap voor culturele bedrijven in Weesp, gevestigd in gebouwen en loodsen van een voormalig defensieterrein dat bijna honderd jaar geleden werd gebouwd als fabriek voor locomotieven. Een groep musici repeteert in voormalige kantoren. Loodsen zijn omgebouwd tot ateliers. Hier, tussen hoge populieren, werken ruim veertig theatermakers, beeldend kunstenaars, ontwerpers en schilders. Vier van hen wonen er ook. De wachtlijst is lang. We hebben niet genoeg ruimte om iedereen toe te laten. Er is ballotage. We selecteren vooral jongere mensen en ook proberen we de variatie aan activiteiten te vergroten, vertelt Irène Lesparre, kunsthistorisch onderzoeker en voorzitter van Vereniging Het Domijn.
De werkgemeenschap is twintig jaar geleden ontstaan, toen kunstenaars over de hekken van het leegstaande terrein klommen en de gebouwen kraakten. Inmiddels hebben de gebruikers een erfpachtcontract met de Dienst Domeinen, eigenaar van het terrein. Wat Het Domijn zo prettig maakt, legt Kees Bierma uit, is de ruimte. Bierma vervaardigt technische installaties voor theatergroepen en tentoonstellingsmakers. Hij boort en schaaft in een omvangrijk atelier dat hij deelt met theatergroep Hendrick-Jan de Stuntman.
Wat de werkgemeenschap verder speciaal maakt, is ook de kruisbestuiving van verwante zielen die elkaar helpen en stimuleren, zeggen ze bij Airworks. Dit bedrijf bouwt opblaasbare decors: een reuzenwortel voor een popfestival; een gigantische teddybeer voor een toneelvoorstelling; machtige vleugels voor een musical. Ten slotte is er de ontspannen atmosfeer. Irène Lesparre: Laatst vroeg iemand waarom ik er genoegen mee nam om zo in de marge te leven. Hoezo marge? Ik zie het als vrijheid.
Het Domijn wordt in zijn voortbestaan bedreigd. De gemeente Weesp heeft plannen om het terrein, dat in een bos aan de rand van industrieterrein Noord ligt, aan te kopen en opnieuw in te richten. Deel van het plan is de verplaatsing van een betonfabriek en een oliënfabriek van elders in Weesp naar hier, langs het Amsterdam-Rijnkanaal, zodat er ook een industriële haven kan worden aangelegd. Op hun huidige plaats staan beide milieubelastende bedrijven de bouw van woningen in de weg.
Aannemer Cees van Vliet, voorzitter van de industrievereniging Weesp: Wij staan positief tegenover Het Domijn. Een culturele broedplaats draagt bij aan een positief imago van Weesp. Maar het moet wel passen. We hebben hier in totaal zeventig tot tachtig hectare aan bedrijventerrein waarvan een groot deel opnieuw moet worden ingericht. Het kan niet zo zijn dat een terrein van in totaal zes hectare, met een beperkt aantal werknemers, deze herstructurering kan tegenhouden. Je moet bedrijvigheid van ondergeschikt belang niet laten prevaleren.
De Domijners hebben heel andere ideeën over Weesp. De stad zou zich niet moeten richten op industrie, maar op zorg, recreatie en creatieve industrie. Wouter van Oosterom: Weesp wil aantrekkelijk zijn. De beste manier om mensen te trekken die bijvoorbeeld de drukte van Amsterdam ontvluchten, is het culturele aanbod versterken.
Het Domijn is door de provincie Noord-Holland omschreven als groeidiamant in de drukke Randstad. De kunstenaarsenclave moet daarom blijven en op de huidige plaats worden versterkt tot een grootse vrijhaven voor een mix van bedrijven in media, kunst en cultuur, stelt een toekomstvisie van de vereniging. Op de plaats van de nieuwe haven kan een majestueuze entree naar de stad verrijzen. Bij Het Domijn, in de oksel van spoor en kanaal, naast de prachtige boogbrug, komen dagelijks tienduizenden mensen per trein de brug over. Het zou geweldig zijn als Weesp zich hier op een ruimtelijk interessante en innovatieve manier als stad zou presenteren.
Verschillende Weespenaren prijzen de vrijhaven. Zo heeft rector Jan Verhulst van het Vechtstede College in Weesp niets dan lof voor de artiesten, met wie zijn school af en toe samenwerkt. Ook Anne Koerselman, ereburger van Weesp vanwege haar verdiensten voor cultuur en historie, wil graag een steentje bijdragen aan het behoud van Het Domijn. Misschien brengt het niet zo veel geld in het laatje als de politiek soms wel zou willen. Maar het heeft grote inhoudelijke waarde en als je zoiets in je gemeente hebt, moet je dat koesteren. Ook wethouder Hette Zijlstra (PvdA) spreekt met grote sympathie over de kunstbroeders. Ik ben er geweest en ik vind het hartstikke leuk. Ik zou deze bloeiende gemeenschap voor Weesp willen behouden. Van de andere kant: als uit onderzoek blijkt dat we nergens anders dan dáár een haven kunnen aanleggen, een haven die nodig is voor de twee bedrijven waarmee we spreken over verplaatsing, dan moeten we Het Domijn verplaatsen. Ik hoop dat de mensen daar over mee willen denken.
